Blog

Wat is slaap?

Voor een hele grote groep mensen is slapen fijn, nog fijner is om de volgende dag uitgerust wakker te worden en genoeg energie voor de rest van de dag te hebben.
Maar wat is slapen dat eigenlijk.

Wakker zijn is het tegenovergestelde van slapen. Slapen is echter geen toestand waarin alle functies van het lichaam in verlaagde toestand gebracht worden. Slapen is een samen schakeling van opeen volgende processen, waar in sommige processen behoorlijk veel hersenactiviteit aanwezig is. Een slapende heeft zijn ogen dicht, waardoor de persoon minder gevoelig is voor prikkels van buitenaf. Het bewustzijn is verminderd maar niet helemaal afwezig.

Slapen is een onlosmakend onderdeel van ons leven. In ons gehele leven slapen we meer dan een derde van onze tijd.
In Nederland slaapt een gemiddeld persoon meer dan 28 jaar van zijn leven (uitgaande van een gemiddelde leeftijd van 81,75 jaar bron: Volksgezondheidenzorg.info)

Slaap is een toestand die elk etmaal terug keert. In de slaap onderscheiden we 5 cycli. Niet elke nacht doorloop je de hele cyclus, gemiddeld doorloop je 4 van de 5 fasen. Elke fase duurt ongeveer 1.5 uur.

Verschilende slaapfasen

De slaapfasen hebben een min of meer vaste volgorde. Er wordt onderscheidt tusen NREM en REM slaap gemaakt.
Met uitzondering van de laatste slaap fase vallen alle overige fasen in de NREM fases.

1. Overgangsfase tussen wakker en slapen, ook wel doezeligheid genoemd. Deze fase is als uitzondering op de overige fase maar zeer kort en duurt bij de meeste mensen tussen de 3 en 5 minuten. Dit is de fase waarin je nog kan waarnemen dat je langzaam wegzakt. Het is het best te merken als je tijdens het kijken naar een film wegzakt. Het voelt alsof je ogen langzamer gaan bewegen.
2. Inslapen, de tweede fase van de slaap cyclus. Deze fase duurt iedere keer ongeveer 35 minuten. Ongeveer de helft van je totale slaap bevindt je, je in deze fase van diepe slaap. In deze fase wordt je minder makkelijk wakker als in de eerste fase.
3. Zeer diepe slaap. Eigenlijk zijn dit twee fases die door de vele overeenkomsten vaak als 1 fase worden behandeld. In deze fase ben je nog moeilijker te verstoren als in fase twee. Je ademhaling en je hartslag zijn rustig en gelijkmatig. In deze fase vindt het herstel plaats. In het begin van de slaap duurt deze fase langer dan later in de nacht.
4. REM-Slaap. De droomslaap of de REM-slaap is zoals de naam al doet vermoeden het deel van de nachtrust waarin je droomt. In deze fase zijn je grote spieren verlamt, dit om te voorkomen dat je tijdens het dromen te veel gaat bewegen. In tegenstelling tot de andere fasen is er juist heel veel hersenactiviteit in deze fase te meten. Een persoon in zijn of haar remslaap herken je aan de snelle oogbewegingen (Rapid Eye Movements) die onder de gesloten oogleden bewegen. In tegenstelling tot fase 3 en 4 worden naarmate de nacht vordert de periode van REM-slaap steeds langer.

Hebben we slaap nodig?

Het antwoord is onomstotelijk ja. Een mens kan niet langdurig zonder slaap of langere periodes van slaap te kort.

Volgens Charles Czeisler, slaap expert van de Harvard Medical School is voor een gezond leven zes uur slaap per etmaal het absolute minimum. Verreweg de meeste mensen hebben echter zeven tot acht uur nodig om volledig uit te kunnen rusten.
Slaap tekort leidt tot gevolgen die vergelijkbaar zijn met dronkenschap. We maken met slaap tekort nodeloze fouten en kunnen onze concentratie niet of moeilijk vasthouden.

Een persoon die 24 uur niet heeft geslapen of iemand die een week minder dan 5 uur per nacht heeft geslapen vertoont fysiologisch vergelijkbaar gedrag als iemand die een alcoholpromillage van 1 heeft.

Ter vergelijking in Nederland mag je met een alcoholpromillage van 0,5 al niet meer deelnemen aan het verkeer.

Reden van kort slapen

Natuurlijk zijn er mensen met slaapproblemen die naar van alles en nog wat zoeken om tot een goede nachtrust te komen.

Echter wordt een deel van het kort slapen veroorzaakt door de samenleving. We moeten meer in minder presteren, het moet beter dan de rest.
Het is zoals Czeisler het noemt feitelijk gewoon macho gedrag.
Het probleem met structureel te kort slapen is dat net als bij mensen met te veel alcohol op de kortslapers in eerste instantie niet door hebben hoe slecht ze functioneren.
Ze hebben de indruk dat ze alles nog aankunnen.

Hard werkende kortslapers leveren over het algemeen minder en vooral kwalitatief minder werk af dan hun collega’s die wel genoeg slaap hebben gehad.

We worden niet slimmer van te kort slapen

Het wordt niet vaak zo zwart wit gezegd maar het komt er op neer dat slaaptekort ons dom maakt.
Onze concentratie, combinatievermogen, beoordeling, cijfermatig inzicht en planningsvermogen zijn een aantal van onze functies die bij chronisch slaap te kort sterk afnemen.
In onze kenniseconomie zijn bovenstaande functie van groot belang om te kunnen functioneren. Het mag echter duidelijk zijn dan een ieder die zich niet of niet goed kan concentreren moeite zal hebben om zijn of haar werk of taken uit te voeren.
Als laatste loop je met een structureel slaap te kort altijd het risico om in slaap te vallen. Het in slaap vallen is dan vaak maar voor een paar seconden. Echter is deze korte tijd voldoende om bijvoorbeeld tijdens het autorijden de macht over het stuur te verliezen. Een extra nadeel van (kort) in slaap vallen is dat onze hersenen vlak na het ontwaken nog niet op hun top presteren, ze hebben tijd nodig om weer op niveau te kunnen presteren.

Tips voor een kwalitatief betere rust

Slapen gaat niet alleen om de kwantiteit maar ook juist om de kwaliteit. Een goede nachtrust betekend immers dat je hersenen genoeg tijd krijgen om zich te herstellen van de dag. In de slaap worden emoties van de dag verwerkt en het zorgt er voor dat je kan onthouden wat je de dag er voor hebt geleerd.

Net als met vele andere zaken in het leven kan je ook een goede nachtrust voorbereiden. De voorbereidingen beginnen in de avond tot maar liefst minimaal 2 uur voor het slapen gaan.

• Probeer elke dag rond het zelfde tijdstip te gaan slapen, je staat dan vanzelf ook ongeveer rond hetzelfde tijdstip op.
• Eet vlak voor het slapen gaan geen zware maaltijden meer, heb je toch honger neem dan een lichte snack.
• Beperkt inname van koffie of alcoholische dranken. Van cafeïne ga je later en onrustiger slapen. Door alcohol slaap je minder diep, wat je uiteraard de volgende dag weer voelt.
• Slaap voldoende uren. De slaapbehoefte verschilt per persoon, gemiddeld hebben we tussen de 7 en 9 uur slaap per nacht nodig.